Skip to main content

به بهانه‌ی سالگرد درگذشت استاد فقید دکتر نعمت‌اله گلستانیان

(تولد: ۱۶ مهر ۱۳۱۳        وفات: ۳ مرداد ۱۳۹۶)

دکتر نعمت الله گلستانیان ۱۶ مهر سال ۱۳۱۳ شمسی در کرمان به دنیا آمد. در شش سالگی به مکتب خانه رفت و به فراگیری قرآن پرداخت. در سال ۱۳۲۲ به دبستان سعادت کرمان وارد شد و در سال ۱۳۲۸ دوره‌ی دبستان را با معدل خوب به پایان رساند. به سبب شرایط خانوادگی در آن سال‌ها ادامه تحصیل برایش مقدور نبود. اما رؤیایش تحصیل در دانشگاه بود. چنان که خود می‌نویسد:

«در زمستان ۱۳۲۸ در سفری که به تهران داشتم، روزی همراه با همسر خواهرم، شادروان حبیبالله شریفی، از مقابل دانشگاه تهران می‌گذشتم. با دیدن نرده‌های دانشگاه تهران پرسیدم: اینجا کجاست؟ او جواب داد اینجا دانشگاه است. گفتم در دانشگاه چه می‌کنند؟ گفت در اینجا جوانان درس می‌خوانند و دکتر و مهندس می‌شوند. به او گفتم: من باید روزی به اینجا بیایم و درسم را ادامه بدهم.»

علاقه‌ی او به ادامه تحصیل هم‌چنان وجود داشت تا این که در سال ۱۳۳۱ توانست در کلاس شبانه سیکل اول متوسطه در کرمان ثبت نام کند. در خرداد ۱۳۳۲ مدرک دوره‌ی اول متوسطه را دریافت کرد. عشق وافر او به یادگیری او را به سمت حرفه‌ی معلمی سوق داد چرا که به قول خودش: «تنها معلم است که در سراسر عمر در حین تعلیم دادن همیشه متعلَّم خواهد بود.»

در ۱۶ آبان ۱۳۳۲ آموزگار دبستان بدر فین بندرعباس شد. در پایان سال اول آموزگاری در امتحان ورودی سال اول دانش‌سرای مقدماتی کرمان شرکت کرد و قبول شد. با اخذ مدرک دیپلم دانش‌سرای مقدماتی به شهرستان میناب منتقل شد و در آن‌جا به تدریس دروس فیزیک، شیمی، هندسه، عربی و زبان انگلیسی در دبیرستان حافظ پرداخت. در آن‌جا، به کمک رئیس دبیرستان، آقای بهرام زارع‌زاده، آزمایش‌های فیزیک و شیمی را در برنامه‌ی آموزشی این دروس وارد کرد. وی این کار را یکی از تجربه‌های خوب و مفید خود در آن دوران می‌دانست.

در تیر ماه ۱۳۳۸ در امتحانات متفرقه سال ششم ریاضی شرکت کرد و قبول شد. پس از آن برای ورود به دانشگاه به تهران آمد و در آزمون مهندسی تکنولوژی و مهندسی نساجی پلی تکنیک (دانشگاه صنعتی امیرکبیر فعلی) شرکت کرد که در اولی به عنوان ذخیره انتخاب و در دومی پذیرفته شد.

اما ذهن پرسشگرش او را وامی‌داشت که در جستجوی یافتن پاسخ پرسش‌هایی در باره‌ی چرایی و چگونگی روی دادنِ رویدادهای اطرافش باشد. به همین سبب به سمت رشته فیزیک گرایش پیدا و تحصیل در رشته مهندسی نساجی را رها کرد و تحصیلات خود را در رشته‌ی فیزیک در دانش‌سرای عالی تهران ادامه داد. در باره‌ی احساسش در دانش‌سرای عالی می‌نویسد:

«در حین تحصیل در رشته‌ی فیزیک در دانش‌سرای عالی، جایگاه والای اجتماعی، استقلال نسبی در حرفه و شخصیت و متانت استادان بزرگوار مرا مجذوب خود کرده بود و آرزو داشتم روزی بتوانم به چنین موقعیتی دست پیدا کنم.»

در سال ۱۳۴۲ با کسب رتبه اول در رشته‌ی فیزیک از دانش‌سرای عالی لیسانس گرفت. بدین ترتیب می‌توانست با بورس شاگرد اولی به ادامه تحصیل در خارج از کشور بپردازد. و البته این امکان را داشت که تا فراهم شدن شرایط اعزام، در دانش‌سرای عالی مشغول به کار شود. اما متأسفانه در سال ۱۳۴۲طبق مصوبه هیيت وزیران دانش‌سرای عالی منحل شد و به گفته‌ی دکتر گلستانیان ضربه سختی به پیکر آموزش و تربیت معلم در کشور زد:

«با کمال تأسف طرح انحلال دانش‌سراهای عالی و مقدماتی در عمل چنان ضربه‌ی جبران ناپذیری بر پیکر تربیت معلم کشور وارد کرد که هنوز هم پس از گذشت نزدیک به نیم قرن موضوع تربیت معلم، سامانی در خور و شایسته نیافته است.»

در پی انحلال دانش‌سرای عالی، دکتر گلستانیان به دبیری فیزیک در وزارت آموزش و پروش ادامه داد. در سال ۱۳۴۳ به آبادان منتقل شد و تا سال ۱۳۴۵ در دبیرستان‌های رازی و امیر کبیر آبادان و همچنین در تلویزیون آبادان به آموزش فیزیک پرداخت.

دانش‌سرای عالی، پس از انحلال، در سال ۱۳۴۲ به محل دانش‌سرای مقدماتی تهران منتقل شد و به سازمان تربیت معلم و تحقیقات تربیتی تغییر نام یافت.

پس از ۵ سال در سال ۱۳۴۷ سازمان تربیت معلم دوباره نام دانش‌سرای عالی به خود گرفت.

هم‌زمان با کار در دانش‌سرای عالی، دکتر گلستانیان به یادگیری زبان فرانسه پرداخت و در سال ۱۳۴۸ موفق به گرفتن بورس تحصیلی در رشته‌ی الکترونیک شد و برای ادامه تحصیل عازم کشور فرانسه شد. در سال ۱۳۵۱ از پایان نامه‌اش دفاع کرد و در نیم‌سال دوم سال ۵۱-۵۲ به عنوان استادیار در گروه فیزیک دانش‌سرای عالی به تدریس الکترونیک و الکترومغناطیس پرداخت. وی می‌نویسد:

«در همان بدو ورود به گروه فیزیک، دکتر علوی نژاد آزمایشگاه الکترونیک و اتاقک دفتر کار گوشه‌ی آزمایشگاه را که پیش‌تر گاه‌گاهی خودش در آن‌جا می‌نشست، به من سپرد. او گفت: از این به بعد این‌جا دفتر کار تو خواهد بود. با آن که در سال‌های ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۷ عهده‌دار مسئولیت‌های اداری و اجرایی، حتی تا سطح معاونت دانشجویی دانشگاه بودم، اما بسیار خرسندم که از سال ۱۳۵۱ تا زمان بازنشستگی در ۱۱ مرداد ۱۳۷۹، توانستم به آزمایشگاه الکترونیک و اتاقک گوشه‌ی آزمایشگاه، که در واقع پایگاه هویت دانشگاهی، علمی و فرهنگی من بود، وفادار بمانم.»

دکتر گلستانیان پس از ۴۷ سال خدمت معلمی (۱۳ سال در آموزش و پرورش و ۳۴ سال در دانشگاه) در مرداد ۱۳۷۹ به مقام بازنشستگی نايل آمد اما همکاری خود را با گروه فیزیک دانشگاه تا خرداد ۱۳۸۸ ادامه داد:

«در ساعت ۱۰ صبح روز یکشنبه ۱۰ خرداد ۱۳۸۸ برای تدریس الکترونیک ۱ وارد کلاس شدم و پس از پایان درس، در حالی که دو تخته‌ی سیاه، هر یک به پهنای ۲ متر را از نوشته‌ها، فرمول‌ها و شکل‌های مدارهای الکترونیک پر کرده بودم، گچ را در کنار تخته قرار دادم و به دانشجویان گفتم: این آخرین جلسه‌ی درس من در طی ۵۶ سال خدمت معلمی و تدریس بود.»

از دکتر نعمت الله گلستانیان ۳۱ عنوان کتاب در زمینه‌های فیزیک و الکترونیک، در سطح دبیرستان و دانشگاه به صورت تألیف یا ترجمه و یک دوره‌ی ۹ جلدی تحت عنوان دانشنامه‌ی موضوعی دانش و فناوری برای استفاده‌ی نوجوانان و دوست‌داران علوم نظری و کاربردی به یادگار مانده است.

در طی این سال‌ها، دکتر گلستانیان دانشجویان بسیاری را تربیت کرد. این شاگردان وفادار تا روزهای پایانی حیات استاد، بارها و بارها در قالب گروه‌های چندین نفره از شهرهای مختلف کشور به دیدار استاد می‌آمدند و در منزل ایشان با او دیدار می‌کردند.

این استاد پیشکسوت و نامدار فیزیک، پس از نیم‌قرن معلمی و آموزش فیزیک در سوم مرداد ۱۳۹۶ دار فانی را وداع گفت.

روحش شاد و یادش گرامی

فرامرز کنجوری
۲۸ تیر ۱۳۹۷


یادداشتی از همکار گرامی جناب آقای دکتر بهادر باقری در سوگ استاد گلستانیان، منتشر شده در خبرگزاری ایسنا:

«در سوگ و بدرود استاد گلستانیان»